Ένα πρωτοφανές κύμα αυξήσεων στον ειδικό φόρο καπνού ετοιμάζεται να σαρώσει την Ευρωπαϊκή Ένωση, προκαλώντας αναστάτωση σε εκατομμύρια πολίτες και αναζωπυρώνοντας τη συζήτηση για τον ρόλο της φορολογίας στη δημόσια υγεία…

Οι Βρυξέλλες σχεδιάζουν ριζική αναθεώρηση της Οδηγίας για τη Φορολόγηση Καπνού (TED), με αυξήσεις που σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν έως και 1.090%, φέρνοντας εκρηκτικές ανατιμήσεις στα καπνικά προϊόντα και τις εναλλακτικές μορφές νικοτίνης.

Η πρωτοβουλία προωθείται από 15 κράτη-μέλη, υπό την ηγεσία της Γαλλίας και της Ολλανδίας, με σκοπό τη δημιουργία ενός εναρμονισμένου πλαισίου φορολόγησης σε όλη την Ε.Ε.

Στην Ελλάδα, όπου η μέση τιμή πώλησης τσιγάρων είναι έως και 70% χαμηλότερη από χώρες όπως η Αγγλία, η Ιρλανδία ή η Ολλανδία, οι προτάσεις των Βρυξελλών θα μπορούσαν να ανεβάσουν την τιμή του πακέτου στα επίπεδα Λουξεμβούργου ή Γερμανίας – πάνω από τα 6 ή και 7 ευρώ.

Ποιες αυξήσεις σχεδιάζονται ανά προϊόν

Σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο της Επιτροπής, οι νέες ελάχιστες τιμές και συντελεστές φορολόγησης διαμορφώνονται ως εξής:

Τσιγάρα: Ο ελάχιστος πάγιος φόρος από 90 ευρώ/1.000 τσιγάρα ανεβαίνει στα 215 ευρώ – αύξηση 139%. Αυτό μεταφράζεται σε επιβάρυνση 2-3 ευρώ στο πακέτο. Ένα πακέτο που σήμερα κοστίζει 4,60 ευρώ μπορεί να φτάσει ή να ξεπεράσει τα 7 ευρώ.

Καπνός για στριφτό: Από 60 ευρώ/κιλό σε 215 ευρώ – αύξηση 258%, εξαλείφοντας το μέχρι τώρα πλεονέκτημα τιμής έναντι των κανονικών τσιγάρων. Το σακουλάκι των 30 γραμμαρίων θα επιβαρυνθεί με πάνω από 5 ευρώ.

Πούρα – πουράκια: Η πιο εκρηκτική αύξηση – από 12 ευρώ/κιλό σε 143 ευρώ, δηλαδή 1.090%.

Φόροι και σε θερμαινόμενα, ηλεκτρονικά τσιγάρα και νικοτινούχα φακελάκια

Η φοροκαταιγίδα δεν περιορίζεται στα παραδοσιακά προϊόντα. Οι Βρυξέλλες σχεδιάζουν:

Θερμαινόμενα προϊόντα καπνού: 108 ευρώ/1.000 τεμάχια ή 155 ευρώ/κιλό – αύξηση που οδηγεί σε επιπλέον 2-3 ευρώ ανά πακέτο.

Ηλεκτρονικά τσιγάρα: Κλιμακωτή φορολόγηση ανάλογα με την περιεκτικότητα νικοτίνης. Για υγρά με άνω των 15mg/ml: 0,36 ευρώ/ml, για πιο ελαφριά: 0,12 ευρώ/ml. Εκτιμώμενη αύξηση τιμής: έως 1 ευρώ ανά φιαλίδιο.

Νικοτινούχα φακελάκια (nicotine pouches): 143 ευρώ/κιλό.

Καπνός ναργιλέ: 107 ευρώ/κιλό – χαμηλότερος φόρος από τα τσιγάρα αλλά σαφώς υψηλότερος από τα σημερινά επίπεδα.

Οικονομικά οφέλη ή κοινωνικά ρίσκα;

Οι Βρυξέλλες επισημαίνουν την ανάγκη για προστασία της δημόσιας υγείας. Όμως πολλές χώρες – μεταξύ αυτών η Ιταλία και η Ρουμανία – εμφανίζονται επιφυλακτικές, καθώς αναδύονται σοβαροί αντίλογοι:

• Κίνδυνος αύξησης πληθωρισμού, εν μέσω ήδη αυξημένων τιμών στην Ε.Ε.
• Κίνδυνος αύξησης του λαθρεμπορίου καπνικών, με σημαντικές απώλειες κρατικών εσόδων.

Αντίστροφη οικονομική επίδραση, λόγω μείωσης της κατανάλωσης αλλά αύξησης του αδήλωτου εμπορίου.

Τι δείχνουν τα παραδείγματα Ολλανδίας και Γαλλίας

Ο σημερινός Επίτροπος Φορολογίας Βόπκε Χούκστρα, πρώην Υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας, εφάρμοσε ανάλογες αυξήσεις πριν πέντε χρόνια. Το αποτέλεσμα; Σύμφωνα με την έκθεση της KPMG (2024):

Το λαθρεμπόριο τσιγάρων στην Ολλανδία τριπλασιάστηκε από 6,2% (2020) σε 17,9% (2024), με απώλειες 869 εκατ. ευρώ.

Η Ελλάδα – παραδοσιακά υψηλά στη λίστα του λαθρεμπορίου – μειώθηκε στο 17,5%, με απώλειες 438 εκατ. ευρώ, από 624 εκατ. το 2023.

Η Γαλλία, που πρωτοστατεί στις αυξήσεις, είδε το λαθρεμπόριο να εκτοξεύεται στο 37,6% το 2024, με απώλειες 9,5 δισ. ευρώ, από 7,2 δισ. το 2023.

Επιφυλακτική στάση και αναμονή

Η Ελλάδα παρακολουθεί τις εξελίξεις με επιφυλακτικότητα, καθώς για να υιοθετηθεί το νέο πλαίσιο απαιτείται ομοφωνία μεταξύ των κρατών-μελών.

Οι διαπραγματεύσεις προμηνύονται σκληρές, καθώς αρκετές κυβερνήσεις αναγνωρίζουν τις παράπλευρες απώλειες ενός τέτοιου μέτρου: από τα έσοδα που χάνονται έως τη στροφή σε παράνομες αγορές.

Η συζήτηση μόλις άνοιξε – και οι εξελίξεις αναμένονται καπνισμένες.

Με πληροφορίες από KPMG και ευρωπαϊκά ΜΜΕ