Το ευρωπαϊκό Lieferkettengesetz, ο κανονισμός που προοριζόταν να ενισχύσει την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής, βρίσκεται ήδη υπό αποδυνάμωση.
Πριν ακόμη τεθεί επίσημα σε ισχύ, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί κατέληξαν σε συμφωνία για την ουσιαστική μείωση της εμβέλειάς του.
Σε διαπραγματεύσεις που ολοκληρώθηκαν στις Βρυξέλλες, εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών-μελών συμφώνησαν σε μια σαφώς ηπιότερη εκδοχή του κανονισμού.
Η αλλαγή αυτή, η οποία θα εγκριθεί τυπικά τις επόμενες ημέρες –μια διαδικασία που συνήθως θεωρείται διαδικαστική– σηματοδοτεί μια σημαντική πολιτική υποχώρηση, καθώς ο αρχικός στόχος του νόμου ήταν να επιβάλει αυστηρή λογοδοσία σε πολυεθνικές εταιρείες που διατηρούν αλυσίδες παραγωγής σε τρίτες χώρες.
Η νέα πραγματικότητα: Ο νόμος θα ισχύει μόνο για ελάχιστες κολοσσιαίες εταιρείες
Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε ότι ο κανονισμός θα εφαρμοζόταν σε εταιρείες με τουλάχιστον 1000 εργαζόμενους και κύκλο εργασιών πάνω από 450 εκατομμύρια ευρώ.
Με τη νέα συμφωνία, ο πήχης ανεβαίνει εντυπωσιακά: πλέον καλύπτονται μόνο επιχειρήσεις με πάνω από 5000 εργαζόμενους και ετήσιο τζίρο τουλάχιστον 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ.
Η αλλαγή αυτή μειώνει δραστικά τον αριθμό των εταιρειών που θα ελέγχονται με βάση τα κριτήρια του κανονισμού, περιορίζοντας τη θεσμική πίεση για σεβασμό εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα.
Καμία αστική ευθύνη σε ευρωπαϊκό επίπεδο – Τι σημαίνει αυτό για τα θύματα
Μια από τις σημαντικότερες τροποποιήσεις αφορά την αφαίρεση της δυνατότητας αστικής ευθύνης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Αυτό σημαίνει ότι θύματα παραβιάσεων δικαιωμάτων –π.χ. εργαζόμενοι σε υπεργολάβους τρίτων χωρών– δεν θα έχουν πλέον άμεσο δικαίωμα να διεκδικήσουν αποζημίωση από τις εταιρείες εντός της ΕΕ.
Αντί αυστηρών νομικών συνεπειών, οι παραβάτες θα αντιμετωπίζουν διοικητικά πρόστιμα που μπορούν να φτάσουν έως το 3% του παγκόσμιου καθαρού τζίρου τους.
Παράλληλα, αφαιρείται και η υποχρέωση εκπόνησης συγκεκριμένων σχεδίων δράσης για την επίτευξη κλιματικών στόχων.
Η πολιτική διαμάχη που προηγήθηκε
Η συμφωνία αυτή δεν ήρθε χωρίς ένταση. Η συντηρητική ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου –με πρωταγωνιστικό ρόλο των CDU και CSU– είχε ανοίξει τον δρόμο για μια ασθενέστερη εκδοχή του νόμου ήδη από τον προηγούμενο μήνα.
Στήριξη βρήκε και από δεξιά και ακροδεξιά κόμματα, τα οποία σταθερά αντιτίθενται σε αυστηρότερες επιχειρηματικές υποχρεώσεις.
Η στάση αυτή συντονίστηκε με τις θέσεις αρκετών κρατών-μελών, τα οποία θεωρούσαν τον αρχικό κανονισμό υπερβολικά απαιτητικό για τις επιχειρήσεις τους.
Στο δημόσιο διάλογο είχε παρέμβει και ο Friedrich Merz, ζητώντας μάλιστα την πλήρη κατάργηση του κανονισμού.
Παρότι η πρότασή του δεν υιοθετήθηκε, η νέα, σαφώς πιο περιορισμένη εκδοχή του νόμου αποτελεί μια σημαντική νίκη για όσους υποστήριξαν πιο χαλαρούς κανόνες.
Ένα βήμα πίσω για την ευρωπαϊκή πολιτική δικαιωμάτων;
Οι νέες ρυθμίσεις δημιουργούν ανησυχίες σε οργανώσεις που πίεζαν για ένα φιλόδοξο και αποτελεσματικό πλαίσιο προστασίας, καθώς ο στόχος του Lieferkettengesetz ήταν η ενίσχυση του ελέγχου σε όλα τα στάδια παραγωγής.
Η αποδυνάμωση πριν ακόμη την εφαρμογή του δείχνει ότι οι πολιτικές ισορροπίες στην Ευρώπη παραμένουν ρευστές, με την οικονομική πίεση και τις επιχειρηματικές αντιδράσεις να διαμορφώνουν τελικά το αποτέλεσμα.
