Το σιδηροδρομικό δίκτυο της Γερμανίας βρίσκεται στη σοβαρότερη κρίση της σύγχρονης ιστορίας του. Η υποδομή γερνάει, οι ζημιές πολλαπλασιάζονται και η διαχείριση μοιάζει να έχει χάσει τον έλεγχο.
Σε εσωτερικό έγγραφο του Verband der Bahnindustrie, το οποίο αποκαλύφθηκε στις αρχές Νοεμβρίου, γίνεται λόγος για πιθανό λειτουργικό «κρασάρισμα» του εθνικού δικτύου – μια προειδοποίηση που μόνο υπερβολική δεν ακούγεται.
Αυτό που σοκάρει, όμως, είναι η παραδοχή ότι δεν υπάρχει καν ολοκληρωμένη εικόνα για την πραγματική κατάσταση των γραμμών.
Το ίδιο το έγγραφο ξεκινά με τη φράση ότι απαιτείται «έγκυρη βάση δεδομένων που να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα».
Με άλλα λόγια, το πρόβλημα είναι τόσο βαθύ, ώστε ακόμη και η επίσημη καταγραφή της κατάστασης θεωρείται ελλιπής.
Η μεγαλύτερη πληγή: Παλιές και κατεστραμμένες Oberleitungen
Ένα από τα πιο πιεστικά ζητήματα αφορά τις Oberleitungen, οι οποίες σε πολλά σημεία της χώρας έχουν φτάσει στο τέλος της τεχνικής τους ζωής.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, χιλιάδες χιλιόμετρα απαιτούν άμεση αντικατάσταση.
Το απαιτούμενο εύρος των εργασιών είναι τεράστιο: από το 2025 έως το 2045 θα έπρεπε να ανανεώνονται περίπου 1125 χιλιόμετρα κάθε χρόνο — συνολικά πάνω από 22.000 χιλιόμετρα.
Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο η κατάσταση των καλωδίων αλλά και η πλήρης ανεπάρκεια διαθέσιμων συνεργείων.
Ο κλάδος βρίσκεται στα όριά του, με τις κατασκευαστικές εταιρείες να λειτουργούν «από τη μια μέρα στην άλλη», συχνά χωρίς σαφή ενημέρωση για το αν ένα έργο θα ξεκινήσει ή θα παγώσει.
Πολλές φορές μάλιστα έργα σταματούν ξαφνικά από την Bahn, χωρίς εξήγηση, αφήνοντας τα συνεργεία χωρίς προγραμματισμό και τους επιβάτες χωρίς σταθερότητα.
Η κατάρρευση των κλιματικών στόχων
Η σιδηροδρομική υποδομή αποτελεί κεντρικό άξονα της γερμανικής στρατηγικής για το κλίμα. Παρ’ όλα αυτά, οι στόχοι απομακρύνονται δραματικά.
Το πλάνο να ηλεκτροδοτηθεί το 65% του δικτύου μέχρι το 2025 εγκαταλείπεται ανοιχτά, ενώ και η δέσμευση για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2040 θεωρείται πλέον «σοβαρά απειλούμενη».
Οι αποτυχίες αυτές δεν είναι τεχνικό ατύχημα, αλλά αποτέλεσμα ενός συστήματος που εδώ και δεκαετίες αφήνεται να φθείρεται χωρίς σταθερή πολιτική κατεύθυνση και χωρίς συντονισμό έργων.
Ένα δεκαετές πλάνο που έμεινε στα χαρτιά
Ο Bundesverkehrswegeplan 2030, που παρουσιάστηκε το 2016 ως «το ισχυρότερο πρόγραμμα υποδομών που υπήρξε ποτέ», δείχνει σήμερα τα όριά του.
Από τότε μέχρι σήμερα, μόλις 540 χιλιόμετρα νέων γραμμών δημιουργήθηκαν, ενώ το 80% των σχεδιασμένων έργων δεν έχει καν μπει στη φάση κατασκευής.
Την ίδια στιγμή, το οδικό δίκτυο εξακολουθεί να μεγαλώνει με εκθετικό ρυθμό — μόνο για το 2025 προβλέπεται αύξηση περίπου 9000 χιλιομέτρων.
Η σύγκριση με τα μόλις 44 χιλιόμετρα νέας σιδηροδρομικής γραμμής που τίθενται φέτος σε λειτουργία είναι αποκαλυπτική για τις προτεραιότητες της προηγούμενης δεκαετίας.
Στο επίκεντρο της κριτικής βρίσκεται και ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίστηκε το όλο θέμα ο τότε υπουργός Alexander Dobrindt, ο οποίος το 2016 μιλούσε για ένα σχέδιο που θα άλλαζε οριστικά την εικόνα του γερμανικού σιδηροδρόμου.
Η σημερινή πραγματικότητα, όμως, διαψεύδει πλήρως εκείνες τις υποσχέσεις.
Τι απαντούν Bahn και υπουργείο
Σε ερώτημα της BILD, εκπρόσωπος της Bahn παραδέχτηκε ότι η υποδομή είναι «πολύ παλιά, υπερφορτωμένη και εξαιρετικά επιρρεπής σε βλάβες».
Η εταιρεία δηλώνει ότι εργάζεται ώστε το δίκτυο να περάσει σε φάση πλήρους ανανέωσης, υπό την προϋπόθεση ότι τα έργα θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν και ότι οι επιβάτες δεν θα βιώσουν ακραίες ανατροπές στο καθημερινό πρόγραμμα.
Παράλληλα, η Bahn και η βιομηχανία συμφώνησαν να δημιουργήσουν μια ενιαία βάση δεδομένων για να καθοριστούν με ακρίβεια οι ανάγκες ανανέωσης και οι διαθέσιμες τεχνικές δυνατότητες.
Από την πλευρά του υπουργείου Μεταφορών, ο αρμόδιος εκπρόσωπος υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση έχει ήδη δώσει προτεραιότητα στη σιδηροδρομική αναβάθμιση αυτής της νομοθετικής περιόδου.
Από τα περίπου 170 δισεκατομμύρια ευρώ για έργα υποδομών, πάνω από 100 δισεκατομμύρια κατευθύνονται στα σιδηροδρομικά έργα — μια επένδυση που, όπως υποστηρίζεται, θα αποδώσει σταδιακά.
