Η κρατική υπερχρέωση στη Γερμανία ανεβαίνει ξανά το 2025. Παρά τα μέτρα λιτότητας και τη ρητορική περί «οικονομικής πειθαρχίας», τα ειδικά ταμεία για υποδομές, άμυνα και κλιματική προστασία ωθούν το δημόσιο χρέος προς νέα ρεκόρ. Το Ομοσπονδιακό Στατιστικό Γραφείο ανακοίνωσε ότι στο τέλος του πρώτου τριμήνου 2025 το συνολικό χρέος του γερμανικού κράτους ανέρχεται σε 2,52 τρισεκατομμύρια ευρώ — δηλαδή 14,3 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερα από την αρχή του έτους.
Από την Ουκρανία μέχρι την Ενέργεια – μια αλυσίδα κρίσεων
Η αφετηρία του σημερινού χρέους εντοπίζεται το 2022, όταν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προκάλεσε ντόμινο επιπτώσεων: ενεργειακή κρίση, πληθωρισμό, προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες και επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Η γερμανική κυβέρνηση αναγκάστηκε να προχωρήσει σε τεράστια πακέτα στήριξης για επιχειρήσεις και νοικοκυριά — από επιδοτήσεις ενέργειας έως στρατιωτικές δαπάνες και αποθέματα φυσικού αερίου. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία νέων “ειδικών ταμείων” (Sondervermögen), όπως το Ταμείο Υποδομών και Κλιματικής Προστασίας, ύψους 500 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα επόμενα 12 χρόνια.
Τι σημαίνει «κρατικό χρέος» και πότε γίνεται επικίνδυνο;
Ο όρος κρατικό χρέος περιλαμβάνει όλα τα δάνεια που έχει λάβει το κράτος στο παρελθόν, συν τις νέες υποχρεώσεις που δημιουργούνται κάθε χρόνο. Το μέγεθός του συγκρίνεται με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), ώστε να προκύπτει ο γνωστός δείκτης χρέους προς ΑΕΠ – η λεγόμενη “Schuldenquote”.
Όσο αυτή η αναλογία αυξάνεται, τόσο μειώνεται η εμπιστοσύνη των αγορών. Οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης (Moody’s, S&P, Fitch) παρακολουθούν στενά τη φερεγγυότητα κάθε χώρας. Αν η Schuldenquote ξεπεράσει το 90%, οι επενδυτές αρχίζουν να ζητούν υψηλότερα επιτόκια για να δανείσουν.
Η Γερμανία θεωρείται ακόμη “ασφαλές χαρτί”, ωστόσο το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων της αυξάνεται αισθητά. Στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό του 2025, ύψους 520,48 δισ. ευρώ, τα 34,08 δισ. προορίζονται μόνο για τόκους και εγγυήσεις.
Από πού βρίσκει χρήματα το κράτος;
Τα κρατικά έσοδα προέρχονται κυρίως από φορολογία (εισοδήματος, ΦΠΑ, επιχειρήσεων), από τέλη και εισφορές, αλλά και από κρατικά ομόλογα.
Τα τελευταία χρόνια, η χαμηλή ζήτηση για ομόλογα και η αύξηση των επιτοκίων οδήγησαν το Βερολίνο να στηριχθεί περισσότερο σε δανεισμό και εσωτερική χρηματοδότηση.
Ωστόσο, η αξιολόγηση φερεγγυότητας της χώρας επιτρέπει ακόμη ευνοϊκούς όρους δανεισμού, κάτι που δεν ισχύει για μικρότερες οικονομίες της ΕΕ. Ενδεικτικά, χώρες με υψηλό χρέος και χαμηλό ΑΕΠ πληρώνουν πολλαπλάσια επιτόκια για να αντλήσουν κεφάλαια.
Χρέος ανά ομόσπονδο κρατίδιο
Από τα συνολικά 2,52 τρισ. ευρώ, περίπου 615,4 δισ. ευρώ προέρχονται από τα 16 ομόσπονδα κρατίδια.
Η Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία εξακολουθεί να κρατά τα “ηνία” με 174,02 δισ. ευρώ χρέος, ακολουθούν το Βερολίνο (67,11 δισ.) και η Κάτω Σαξονία (60,13 δισ.).
Αντίθετα, η Σαξονία (6,99 δισ.) και το Μεκλεμβούργο-Πομερανία (7,94 δισ.) έχουν τα πιο “υγιή” ταμεία της χώρας.
Γερμανία στην Ευρώπη: Μεγάλο κράτος, μικρό ρίσκο
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Γερμανία βρίσκεται στην τρίτη θέση των πιο χρεωμένων κρατών σε απόλυτους αριθμούς, μετά τη Γαλλία (3,35 τρισ. ευρώ) και την Ιταλία (3,03 τρισ. ευρώ).
Ωστόσο, ως ποσοστό του ΑΕΠ, η Γερμανία παραμένει κάτω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, που είναι περίπου 88%. Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται η Ελλάδα με 152,5%, παρά τη σημαντική μείωση του χρέους της τα τελευταία χρόνια.
Η Εσθονία, αντίθετα, αποτελεί το φωτεινό παράδειγμα της ΕΕ με μόλις 9,6 δισ. ευρώ χρέος και 24,6% αναλογία προς το ΑΕΠ – το χαμηλότερο στην Ευρώπη.
Η παγκόσμια εικόνα: οι ΗΠΑ “πνίγονται” στα δάνεια
Σε διεθνές επίπεδο, οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν τη μακρά “πρωτιά” στο δημόσιο χρέος. Σύμφωνα με τα στοιχεία του World Economic Database, στα τέλη του 2024 το αμερικανικό χρέος ανερχόταν στα 35,25 τρισεκατομμύρια δολάρια, με λόγο χρέους προς ΑΕΠ 272%.
Η αύξηση συνεχίζεται, δημιουργώντας παγκόσμιο προβληματισμό για το πώς θα χρηματοδοτηθούν οι μελλοντικές ανάγκες των μεγάλων οικονομιών.
Ένα “λογιστικό” παράδοξο: Πώς η Γερμανία ωφελείται από τον πληθωρισμό
Παρά τις ανησυχίες, το γερμανικό κράτος επωφελείται έμμεσα από την υψηλή πληθωριστική τάση. Καθώς το χρήμα χάνει αξία και τα φορολογικά έσοδα αυξάνονται, το πραγματικό βάρος των παλαιών χρεών μειώνεται. Με άλλα λόγια, ο πληθωρισμός λειτουργεί σαν «σιωπηρός διαγραφέας» του δημόσιου χρέους — ειρωνεία που κάνει τους οικονομολόγους να μιλούν για ένα “θετικό πρόβλημα”.
Δείτε επίσης: Ελλάδα vs Γερμανία: Ποιος χρωστάει περισσότερο;
