Η καθημερινότητα των νέων σήμερα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τα κοινωνικά δίκτυα και την τεχνολογία. Πλατφόρμες όπως το TikTok και το Instagram αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους, ενώ η κατανάλωση ψηφιακού περιεχομένου ξεπερνά κάθε προηγούμενο.
Παρά αυτές τις ραγδαίες εξελίξεις, το γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα δείχνει να μένει καθηλωμένο στο παρελθόν, αδυνατώντας να προσφέρει στους μαθητές τις απαραίτητες ψηφιακές και κριτικές δεξιότητες για την αντιμετώπιση της σύγχρονης πληροφορίας.
Ψηφιακή ανεπάρκεια και απογοητευτικά στοιχεία
Σύμφωνα με την έρευνα DAK-Suchtstudie 2025, οι έφηβοι στη Γερμανία περνούν καθημερινά περισσότερες από δυόμισι ώρες στα κοινωνικά δίκτυα.
Παράλληλα, όπως καταδεικνύει η διεθνής μελέτη ICILS 2023, περισσότερο από το 40% των μαθητών στη Γερμανία διαθέτουν μόλις βασικές ή ελλιπείς ψηφιακές δεξιότητες, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να αξιολογήσουν σωστά τις πληροφορίες που λαμβάνουν.
Μόλις το 1% των μαθητών καταφέρνει να φτάσει στην υψηλότερη βαθμίδα ψηφιακών δεξιοτήτων.
Η ανησυχητική αυτή κατάσταση αναδεικνύει την ανάγκη άμεσης παρέμβασης του εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο καλείται να προσαρμοστεί στην ψηφιακή πραγματικότητα των μαθητών.
Ανύπαρκτες υποδομές και περιορισμένες δυνατότητες
Η έλλειψη τεχνολογικών υποδομών αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια.
Όπως σημειώνει ο εκπαιδευτικός και ειδικός σε θέματα ψηφιακής εκπαίδευσης Joscha Falck, πολλές σχολικές μονάδες εξακολουθούν να μην διαθέτουν ισχυρό και σταθερό δίκτυο Wi-Fi, ενώ ο αριθμός των διαθέσιμων ηλεκτρονικών συσκευών παραμένει εξαιρετικά χαμηλός.
Η μελέτη ICILS 2023 επιβεβαιώνει αυτή την εικόνα: κατά μέσο όρο, πέντε μαθητές μοιράζονται ένα ηλεκτρονικό μέσο, ενώ λιγότεροι από το 26,2% των μαθητών της όγδοης τάξης έχουν πρόσβαση σε Wi-Fi στο σχολείο.
Επιπλέον, μόνο ένας στους δέκα μαθητές φοιτά σε σχολείο όπου χρησιμοποιούνται σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία μάθησης, όταν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ο αριθμός αυτός είναι διπλάσιος.
Πρωτοβουλίες και σχέδια που δεν επαρκούν
Παρά τις πρωτοβουλίες όπως ο DigitalPakt Schule, που από το 2019 επένδυσε πέντε δισεκατομμύρια ευρώ στην ψηφιακή αναβάθμιση των σχολείων, η πρόοδος παραμένει αργή.
Το νέο πρόγραμμα DigitalPakt 2.0, το οποίο ξεκίνησε το 2024, στοχεύει να διαθέσει επιπλέον πέντε δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2031, με έμφαση στην καλύτερη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και στην αναβάθμιση του εξοπλισμού.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει η καθηγήτρια Angelika Beranek από το Πολυτεχνείο του Μονάχου, η πρόοδος εξαρτάται κυρίως από την προσωπική πρωτοβουλία εκπαιδευτικών και σχολείων, με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα ανομοιογενές τοπίο: κάποιες σχολικές μονάδες προοδεύουν, ενώ άλλες αγνοούν πλήρως τη σημασία της ψηφιακής εκπαίδευσης.
Η Beranek τονίζει την ανάγκη δημιουργίας ενός αυτόνομου μαθήματος για την καλλιέργεια ψηφιακών δεξιοτήτων και την ενίσχυση της κοινωνικής υπευθυνότητας των νέων απέναντι στη χρήση των μέσων ενημέρωσης και της τεχνητής νοημοσύνης.
Ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων στο μάθημα
Ο Joscha Falck υποστηρίζει ότι η εκπαίδευση πρέπει να προσαρμοστεί στις ανάγκες των νέων και να εντάξει οργανωμένα τα κοινωνικά δίκτυα στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Όπως αναφέρει, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να γνωρίσουν τον ψηφιακό κόσμο των μαθητών και να τους ενθαρρύνουν να αναπτύξουν κριτική σκέψη απέναντι στο ψηφιακό περιεχόμενο που καταναλώνουν.
Η καθηγήτρια Susanna Endres επισημαίνει ότι κάθε άτομο σήμερα είναι ταυτόχρονα και δημιουργός περιεχομένου
. Είναι επομένως απαραίτητο οι νέοι να κατανοήσουν την ευθύνη που φέρουν όταν διαδίδουν πληροφορίες, αλλά και να μάθουν να ξεχωρίζουν την αλήθεια από την παραπληροφόρηση.
Πρακτικές λύσεις και αισιόδοξα παραδείγματα
Παρά τις δυσκολίες, υπάρχουν και παραδείγματα επιτυχίας. Το πρόγραμμα “Digitale Schule der Zukunft”, που υλοποιείται από το 2024, ενισχύει την καθολική πρόσβαση των μαθητών σε ψηφιακές συσκευές.
Η σχολική μονάδα του Joscha Falck συμμετέχει από την πρώτη στιγμή, εξοπλίζοντας κάθε μαθητή από την πέμπτη τάξη με δικό του ψηφιακό μέσο και αξιοποιώντας ψηφιακές πλατφόρμες για την καθημερινή εκπαιδευτική διαδικασία.
Ταυτόχρονα, πρωτοβουλίες όπως ο “Medienführerschein Bayern”, η ευρωπαϊκή πλατφόρμα “klicksafe”, το πρόγραμμα “Internet-ABC” και η δράση “Gutes Aufwachsen mit Medien” συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων των μαθητών και στην υποστήριξη των γονέων και των εκπαιδευτικών.
Η πρόκληση ωστόσο παραμένει μεγάλη: Η ψηφιακή εκπαίδευση πρέπει να αντιμετωπιστεί όχι ως μια πρόσκαιρη τάση, αλλά ως κρίσιμη δεξιότητα για τη μελλοντική επαγγελματική και κοινωνική ζωή των νέων.
