Οι γερμανικές πόλεις και κοινότητες βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πρωτοφανή δημοσιονομική κρίση.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας (Statistisches Bundesamt), μόνο στο πρώτο εξάμηνο του 2025 τα ταμεία των δήμων εμφάνισαν έλλειμμα 19,7 δισ. ευρώ, το μεγαλύτερο των τελευταίων ετών.
Ένα έλλειμμα που βαθαίνει χρόνο με τον χρόνο
Η κατάσταση δεν είναι καινούρια· οι δήμοι δαπανούν εδώ και χρόνια περισσότερα από όσα εισπράττουν. Όμως η «τρύπα» μεγαλώνει συνεχώς: το πρώτο εξάμηνο του 2023 το έλλειμμα ήταν 7,3 δισ. ευρώ, το 2024 ανέβηκε στα 17,5 δισ. και φέτος αγγίζει σχεδόν τα 20 δισ. ευρώ.
Η ανισορροπία εξηγείται από τη διαφορά στον ρυθμό αύξησης δαπανών και εσόδων. Στο πρώτο εξάμηνο του 2025 οι δαπάνες των δήμων εκτοξεύτηκαν κατά 12,8 δισ. ευρώ (+6,9%) φθάνοντας τα 198,7 δισ. ευρώ.
Τα έσοδα, αν και αυξήθηκαν, ακολούθησαν πιο αργό ρυθμό: +10,5 δισ. ευρώ (+6,2%) στα 179 δισ. ευρώ. Το αποτέλεσμα ήταν ένα νέο αρνητικό ρεκόρ.
Τι πιέζει τους δημοτικούς προϋπολογισμούς
Το μεγαλύτερο βάρος αφορά τις κοινωνικές δαπάνες και το προσωπικό. Οι μισθοί και οι αποζημιώσεις εργαζομένων αυξήθηκαν κατά 6,3% φθάνοντας τα 52 δισ. ευρώ, ενώ οι τρέχουσες δαπάνες υλικών και λειτουργίας ανέβηκαν κατά 5,6% στα 47,6 δισ. ευρώ.
Ακόμη πιο κοστοβόρα είναι τα κονδύλια κοινωνικής πολιτικής: για επιδόματα (όπως το Bürgergeld), κοινωνική στήριξη και φιλοξενία προσφύγων, οι δήμοι δαπάνησαν 44,5 δισ. ευρώ (+6,4%).
Παράλληλα, οι ενισχύσεις προς παιδικούς σταθμούς και άλλες κοινωνικές δομές ανήλθαν σε 24,1 δισ. ευρώ (+7,9%).
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και η εκρηκτική άνοδος των τόκων για τα ήδη συσσωρευμένα χρέη: +19%, φθάνοντας τα 2,1 δισ. ευρώ μέσα σε μόλις έξι μήνες.
Περιορισμένα έσοδα – αυξήσεις σε τέλη και χρεώσεις
Στο σκέλος των εσόδων, οι δήμοι στηρίχθηκαν κυρίως στη φορολογία. Τα συνολικά φορολογικά έσοδα διαμορφώθηκαν στα 56,5 δισ. ευρώ (+2,8%), με τη δημοφιλή πηγή, τον φόρο επιχειρήσεων (Gewerbesteuer), να παραμένει σχεδόν στάσιμη στα 31,4 δισ. ευρώ (+0,4%).
Αντίθετα, πιο δυναμικά κινήθηκαν τα έσοδα από διοικητικά τέλη και χρεώσεις, που έφτασαν τα 25,1 δισ. ευρώ (+8,2%).
Αυτό οφείλεται κυρίως στις αυξήσεις που επέβαλαν πολλές πόλεις σε βασικές υπηρεσίες: από τη συλλογή απορριμμάτων μέχρι το εισιτήριο στα δημοτικά κολυμβητήρια.
Ένα μέλλον με περιορισμένα περιθώρια
Το αυξανόμενο χρέος και η εξάρτηση από αυξήσεις τελών δείχνουν ότι οι γερμανικοί δήμοι χρειάζονται άμεσα διαρθρωτικές αλλαγές.
Χωρίς στήριξη από το ομοσπονδιακό κράτος ή μεταρρυθμίσεις στη φορολογία, το δημοσιονομικό «φρένο» που ήδη πιέζει τους δήμους ενδέχεται να εξελιχθεί σε διαρκή κρίση, με σοβαρές συνέπειες για τις τοπικές κοινωνίες και τις υπηρεσίες τους.
