Η Γερμανία βρίσκεται ενώπιον μιας σκληρής και ταυτόχρονα ευαίσθητης κοινωνικής συζήτησης: Πρέπει παιδιά 12 ετών να μπορούν να φυλακίζονται;
Η ραγδαία αύξηση της εγκληματικότητας μεταξύ ανηλίκων έχει ανοίξει τον ασκό του Αιόλου σε κοινοβούλια και επιτροπές.
Η πρόταση της AfD: Φυλακή για 12χρονα παιδιά
Η ακροδεξιά παράταξη AfD επαναφέρει στο τραπέζι το ζήτημα της μείωσης του ηλικιακού ορίου της ποινικής ευθύνης από τα 14 στα 12 έτη, επικαλούμενη παραδείγματα από το εξωτερικό: στη Βρετανία η ποινική ευθύνη ξεκινά από τα 10, στην Αυστρία γίνεται ήδη συζήτηση για μείωση στα 12.
Η AfD υποστηρίζει ότι η κλιμακούμενη παιδική εγκληματικότητα δεν μπορεί να μένει αναπάντητη, φέρνοντας στο φως στοιχεία από το πρώτο εξάμηνο του 2024: πάνω από 440 ανήλικοι κάτω των 14 ετών ενεπλάκησαν σε κλοπές στη Σαξονία-Άνχαλτ.
Το πρόβλημα όμως είναι ευρύτερο και παγγερμανικό.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2023, οι πράξεις επικίνδυνης και βαριάς σωματικής βλάβης, βιασμών και σεξουαλικής κακοποίησης με ανήλικους δράστες αυξάνονται σταθερά, με οκτώ καταγεγραμμένες περιπτώσεις ανθρωποκτονιών από παιδιά μέσα σε έναν χρόνο.
Τι λέει η επιστημονική κοινότητα;
Η πρόταση δεν απορρίφθηκε άμεσα από τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις. Αντιθέτως, αποφασίστηκε η διενέργεια ακρόασης ειδικών, με πρώτο τον καθηγητή Alexander Baur, διευθυντή του Τομέα Εγκληματολογίας και Νεανικού Ποινικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν.
Σε γνωμοδότησή του, που επικαλείται η BILD, αναγνωρίζει ότι οι αριθμοί είναι ανησυχητικοί: «Τα ποσοστά παιδικής και νεανικής εγκληματικότητας παραμένουν σημαντικά υψηλότερα από το 2019.»
Ωστόσο, προειδοποιεί: η μείωση του ηλικιακού ορίου δεν αρκεί. Αν και θεωρεί ότι θα μπορούσε να είναι μια από τις πιθανές παρεμβάσεις, αναφέρει πως το ελβετικό μοντέλο – όπου η ποινική ευθύνη ξεκινά από τα 10 – δεν έχει αποτρέψει την αύξηση των περιστατικών.
Η περίπτωση της Ελβετίας
Το 2023, η Ελβετία κατέγραψε πάνω από 23.000 καταδίκες σε ανηλίκους, 11% περισσότερες από το 2022, με έντονη αύξηση των περιστατικών βαριάς σωματικής βλάβης.
Παρ’ όλα αυτά, η χώρα διατηρεί αναμορφωτικό χαρακτήρα στο δίκαιό της, δίνοντας έμφαση στην παιδαγωγική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη αντί για ποινές εγκλεισμού.
Ο καθηγητής Baur επισημαίνει ότι ενδεχομένως η Ελβετία επέλεξε τη μείωση του ηλικιακού ορίου για να μπορεί να εφαρμόζει δομές στήριξης μέσω της διαδικασίας του ποινικού δικαίου, όπου υπάρχουν περισσότερα προστατευτικά εργαλεία για τα παιδιά.
Παράλληλα, τονίζει ότι η αλλαγή του ορίου δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της το πρόβλημα – απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση που θα ξεκινά από τα σχολεία και την κοινωνική πολιτική.
Το δίλημμα για την πολιτεία
Το ζήτημα, ωστόσο, μένει ανοιχτό. Ορισμένοι πολιτικοί θεωρούν πως η αυστηρότερη αντιμετώπιση θα έχει αποτρεπτικό χαρακτήρα, ενώ άλλοι προειδοποιούν για τον κίνδυνο στιγματισμού και περιθωριοποίησης παιδιών που έχουν ήδη τραυματικές εμπειρίες.
Αυτό που ζητούν οι ειδικοί είναι να μη μετατραπεί η συζήτηση για τη νεανική εγκληματικότητα σε πολιτική ρητορική για εσωτερική κατανάλωση.
Αντιθέτως, απαιτείται επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση που να στηρίζει την πρόληψη, την έγκαιρη παρέμβαση και τη μακροπρόθεσμη επανένταξη των νέων.
