Για πρώτη φορά μετά από χρόνια αδιαφορίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση τοποθετεί στην κορυφή της πολιτικής της ατζέντας ένα ζήτημα που αγγίζει όλους τους πολίτες: το δικαίωμα στη στέγη.
Στη σημερινή ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες, το θέμα της κρίσης ακινήτων και ενοικίων βρίσκεται δίπλα σε ζητήματα υψίστης γεωπολιτικής σημασίας, όπως η στρατηγική για την Ουκρανία και οι νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Μετά από δεκαετίες ενασχόλησης με «δευτερεύοντα» θέματα, οι ευρωπαίοι ηγέτες αναγνωρίζουν πλέον ότι η στέγη έχει γίνει το νέο κοινωνικό μέτωπο της Ευρώπης.
Μια ήπειρος που δεν μπορεί να στεγαστεί
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, το κόστος κατοικίας και ενοικίων έχει αυξηθεί κατά 51,3% στη Γερμανία την τελευταία δεκαετία – περίπου στον μέσο ευρωπαϊκό όρο.
Όμως σε άλλες χώρες η κατάσταση είναι δραματική:
- Πορτογαλία & Λιθουανία: +150%
- Ουγγαρία: +237,5% (!)
Η “έκρηξη” τιμών οφείλεται σε χαμηλή προσφορά, τουριστικοποίηση των πόλεων και επενδυτικές αγορές από ξένους.
Στην Ισπανία, η οργή των πολιτών στρέφεται ανοιχτά κατά των τουριστών και βραχυχρόνιων ενοικιάσεων, που θεωρούνται υπεύθυνοι για την εκτίναξη των τιμών και τον εκτοπισμό των ντόπιων από τα σπίτια τους.
Ομολογία αποτυχίας από τις Βρυξέλλες
Για χρόνια, οι Βρυξέλλες επικεντρώνονταν σε ρυθμίσεις ήσσονος σημασίας – από το αν επιτρέπεται να λέγονται “μπέργκερ” τα φυτικά προϊόντα, μέχρι τη γραφειοκρατία των οικολογικών συσκευασιών.
Τώρα όμως, το πολιτικό κόστος της αδράνειας γίνεται ορατό: Σε πολλές χώρες, ακροδεξιά κόμματα έχουν “καπαρώσει” το θέμα, κατηγορώντας τους μετανάστες και τις ευρωπαϊκές πολιτικές για την άνοδο των τιμών.
Η αλήθεια είναι πιο περίπλοκη: η αγορά στέγης στην Ευρώπη έχει απορρυθμιστεί πλήρως, και η μεσαία τάξη δυσκολεύεται πια να εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές σπίτι – πόσο μάλλον μια οικογένεια με παιδιά.
Οι πρώτες προτάσεις της Κομισιόν
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσίασε τα πρώτα –ακόμα ασαφή– μέτρα.
Ο αρμόδιος επίτροπος Νταν Γιέργκενσεν, σε άρθρο του με τίτλο «Η Ευρώπη δεν αντέχει αυτή την κρίση», προτείνει δύο κατευθύνσεις: Ριζική απλοποίηση των πολεοδομικών διαδικασιών — λιγότερα εμπόδια στις άδειες δόμησης και ταχύτερη αδειοδότηση.
Περιορισμούς στις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις, όπως Airbnb, που «αδειάζουν» τις πόλεις από μόνιμους κατοίκους και εκτοξεύουν τις τιμές.
«Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να μετατραπεί η στέγαση σε πολυτέλεια για λίγους», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γιέργκενσεν.
Τι μέτρα συζητούνται
Σύμφωνα με πληροφορίες από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο τραπέζι βρίσκονται οι εξής προτάσεις:
- Φορολογικό μπόνους για ιδιοκτήτες που νοικιάζουν σε νέους ή οικογένειες με χαμηλό εισόδημα.
- Προθεσμία 60 ημερών για την έκδοση οικοδομικών αδειών, ώστε να επιταχυνθεί η κατασκευή νέων κατοικιών.
Πρόκειται για πρώιμο στάδιο διαβούλευσης, ωστόσο η συζήτηση έχει ξεκινήσει δυναμικά – και ίσως αυτή τη φορά η Ευρώπη να αναγνωρίσει πως το πιο πιεστικό κοινωνικό ζήτημα δεν είναι πια το μεταναστευτικό, αλλά το πού θα μείνουμε.
Μια Ευρώπη που ψάχνει στέγη
Η “οικιστική κρίση” δεν αφορά μόνο τις μεγάλες πόλεις. Σε πολλές ευρωπαϊκές περιφέρειες, τα νέα ζευγάρια αδυνατούν να αγοράσουν ή να νοικιάσουν σπίτι, ενώ η τουριστική εκμετάλλευση και η έλλειψη κοινωνικής κατοικίας έχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα.
Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να αποδείξει ότι μπορεί να κάνει τη διαφορά στην καθημερινότητα των πολιτών της, η στέγη είναι η μεγάλη δοκιμασία της δεκαετίας.
