Οι πόλεις που για δεκαετίες αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας και συγκαταλέγονταν στις πιο εύπορες περιοχές της Ευρώπης βρίσκονται πλέον αντιμέτωπες με σοβαρές δημοσιονομικές δυσκολίες.
Η επιβράδυνση των εξαγωγών και τα προβλήματα των μεγάλων αυτοκινητοβιομηχανιών έχουν αρχίσει να αποτυπώνονται άμεσα στα ταμεία δήμων όπως το Βόλφσμπουργκ, το Ίνγκολσταντ και η Στουτγάρδη – έδρες των Volkswagen, Audi και Mercedes αντίστοιχα.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Deutsche Welle (DW), οι πόλεις αυτές καταγράφουν απότομες μειώσεις στα φορολογικά τους έσοδα, κυρίως από τον εταιρικό φόρο, με αποτέλεσμα μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο κατάρτισης προϋπολογισμών.
Οι δημοτικές αρχές αναζητούν τρόπους κάλυψης των αυξανόμενων ελλειμμάτων μέσω νέου δανεισμού, αύξησης τελών και περικοπών δαπανών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Φρίντριχσχαφεν, μια εύπορη πόλη στη λίμνη της Κωνσταντίας, στη νοτιοδυτική Γερμανία, και έδρα της ZF, ενός από τους μεγαλύτερους προμηθευτές εξαρτημάτων αυτοκινήτου παγκοσμίως.
Εκεί, ο δήμος σχεδιάζει να υπερδιπλασιάσει τα τέλη για τη φύλαξη παιδιών σε παιδικούς σταθμούς μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις σε πολλές οικογένειες.
Στο Ίνγκολσταντ, οι περικοπές είναι ήδη ορατές: ακυρώνονται δημόσιες εκδηλώσεις, μειώνεται το προσωπικό του δήμου και αυξάνεται ο δανεισμός.
Ακόμη και η αγορά χριστουγεννιάτικων δέντρων για τους δημόσιους χώρους ακυρώθηκε.
«Η πόλη βρίσκεται σε βαθιά οικονομική κρίση. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να το περιγράψει κανείς», δήλωσε στη DW η αντιδήμαρχος του Ίνγκολσταντ, Ντοροτέα Ντένεκε-Στολ.
Ρεκόρ ελλειμμάτων στους δήμους
Η πίεση, ωστόσο, δεν περιορίζεται μόνο στις πόλεις της αυτοκινητοβιομηχανίας. Σε ολόκληρη τη Γερμανία, οι δήμοι αντιμετωπίζουν αυξανόμενα ελλείμματα έπειτα από χρόνια επιδείνωσης των επιχειρηματικών συνθηκών.
Ο εντεινόμενος διεθνής ανταγωνισμός και η μειωμένη ζήτηση στο εξωτερικό έχουν πλήξει τις εξαγωγές, ενώ το υψηλότερο ενεργειακό και εργασιακό κόστος στο εσωτερικό έχει περιορίσει τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων.
Οι γερμανικοί δήμοι βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στον εταιρικό φόρο για τη χρηματοδότηση των προϋπολογισμών τους.
Τα χρόνια πριν από την πανδημία, τα έσοδα αυτά αυξάνονταν σταθερά, καθώς οι εξαγωγές κατέγραφαν ισχυρή άνοδο.
Η τάση αυτή, όμως, έχει ανακοπεί. Παρότι τα φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν ονομαστικά την περίοδο 2023-2024, η αύξηση αυτή ήταν χαμηλότερη από τον πληθωρισμό.
Ο ερευνητής Ρενέ Γκάισλερ, από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Βίλνταου, μιλά για «στασιμότητα των φορολογικών εσόδων», χαρακτηρίζοντάς τη «αρνητικό σήμα, καθώς σε μια υγιή οικονομία τα φορολογικά έσοδα αυξάνονται διαρκώς».
Την ίδια ώρα, οι υποχρεώσεις δαπανών παραμένουν υψηλές, λόγω της αυξημένης μετανάστευσης, της γήρανσης του πληθυσμού και της επέκτασης ορισμένων κοινωνικών παροχών, όπως επισημαίνει πρόσφατη έκθεση του Ιδρύματος Bertelsmann.
Η Ένωση Γερμανικών Πόλεων έχει ήδη προειδοποιήσει ότι το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα των δήμων αναμένεται να φτάσει τα 30 δισ. ευρώ το 2025, ξεπερνώντας το περσινό ιστορικό ρεκόρ των 25 δισ. ευρώ.
Από την ευημερία στην αναθεώρηση
Στις πόλεις που εξαρτώνται από την αυτοκινητοβιομηχανία, η πτώση των εσόδων είναι ακόμη πιο έντονη.
Στο Ίνγκολσταντ, τα φορολογικά έσοδα για το 2025 εκτιμάται ότι θα είναι λιγότερα από τα μισά σε σχέση με τους αρχικούς υπολογισμούς.
Στη Στουτγάρδη, οι αρχές αναμένουν υστέρηση σχεδόν 40% σε σύγκριση με το 2024.
Βάσει της γερμανικής νομοθεσίας, οι δήμοι υποχρεούνται να καταρτίζουν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, γεγονός που παρατείνει τη διαδικασία σχεδιασμού μέχρι και τους χειμερινούς μήνες.
Οι δήμοι του Βόλφσμπουργκ και του Ίνγκολσταντ εξακολουθούν να αναζητούν λύσεις, ενώ ο δήμαρχος της Στουτγάρδης, Τόμας Φούρμαν, ανακοίνωσε τον Νοέμβριο ότι η πόλη θα πρέπει να επανεξετάσει συνολικά τα σχέδιά της και για τα έτη 2026 και 2027.
«Η βάση πάνω στην οποία θέλαμε να χτίσουμε δεν υπάρχει πια», ανέφερε σε ανάρτησή του.
Η εικόνα αυτή έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα χρόνια πριν από την πανδημία, όταν οι αυτοκινητοβιομηχανίες επωφελήθηκαν από την παγκόσμια εξαγωγική άνθηση.
Το Ίνγκολσταντ είχε το 2023 το δεύτερο υψηλότερο ΑΕΠ ανά κάτοικο στη Γερμανία, πίσω μόνο από το Βόλφσμπουργκ, ενώ και οι δύο περιοχές βρίσκονταν στις πέντε πλουσιότερες της Ευρώπης.
Η μετάβαση της αυτοκινητοβιομηχανίας
Η κατάσταση της Audi και της μητρικής Volkswagen επιδεινώθηκε τα τελευταία χρόνια, με ιδιαίτερη πίεση από την κινεζική αγορά.
Οι πωλήσεις στην Κίνα υποχώρησαν κατά 10% σε ετήσια βάση ήδη από το πρώτο εξάμηνο του 2025, ενώ αντίστοιχα προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι προμηθευτές εξαρτημάτων.
«Η αυτοκινητοβιομηχανία βρίσκεται σε φάση μετάβασης, με τη στροφή στην ηλεκτροκίνηση και άλλες αλλαγές που τη συνοδεύουν», ανέφερε η αντιδήμαρχος του Ίνγκολσταντ, σημειώνοντας ότι οι επιπτώσεις αφορούν και τους προμηθευτές της περιοχής.
Παρ’ όλα αυτά, το μέγεθος των δημοσιονομικών ελλειμμάτων αιφνιδίασε τις τοπικές αρχές.
Εκεί που αρχικά υπολογιζόταν έλλειμμα 30 εκατ. ευρώ για τα επόμενα χρόνια, το πραγματικό «κενό» εκτιμάται πλέον στα 88 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2026-2029.
Στο Ίνγκολσταντ εξετάζονται περικοπές σε περισσότερα από 90 κονδύλια, από την αποκομιδή απορριμμάτων και τη συντήρηση πάρκων έως υπηρεσίες για ηλικιωμένους.
Αν και η ακύρωση της αγοράς χριστουγεννιάτικων δέντρων εξοικονομεί περίπου 20.000 ευρώ, η πόλη έχει ήδη προχωρήσει σε νέο δανεισμό και ενδέχεται να αυξήσει τον φόρο ακίνητης περιουσίας.
Πίεση και στις οικογένειες
Στο Φρίντριχσχαφεν, η μείωση των μερισμάτων από τη ZF πλήττει άμεσα τον κοινωνικό προϋπολογισμό.
Η Zeppelin Foundation, φιλανθρωπικό ίδρυμα που κατέχει την πλειοψηφία της ZF και χρηματοδοτεί κοινωνικά και πολιτιστικά προγράμματα, αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει τα αποθεματικά της.
Ο νέος προϋπολογισμός προβλέπει διπλασιασμό του κόστους φύλαξης για παιδιά άνω των τριών ετών και τριπλασιασμό για παιδιά κάτω των τριών έως το 2026.
Η κάτοικος της πόλης και μητέρα τριών παιδιών, Φλόρα Πφαφ, δήλωσε στη DW ότι οι αυξήσεις θα επιβαρύνουν σημαντικά τις οικογένειες, επισημαίνοντας πως πολλοί είχαν αποδεχτεί τα υψηλά ενοίκια της περιοχής ακριβώς επειδή τα έξοδα παιδικής φροντίδας ήταν χαμηλά.
Παρά τις δυσκολίες, οι τοπικές αρχές εκτιμούν ότι οι πόλεις δεν βρίσκονται στο χείλος της κατάρρευσης.
«Δεν θα έλεγα ότι η ευημερία της πόλης απειλείται», ανέφερε η Ντένεκε-Στολ, προσθέτοντας ωστόσο ότι «οι περικοπές θα γίνουν αισθητές από τους κατοίκους».
Πηγή: Deutsche Welle (DW)
