Έντονο προβληματισμό για την κατάσταση της ελευθερίας του λόγου στη Γερμανία εκφράζει σε άρθρο του το βρετανικό περιοδικό Economist, τονίζοντας ότι δικαστικές αποφάσεις, νέες νομοθεσίες και γενικότερη πολιτική στάση συνιστούν σοβαρό κίνδυνο για τη δημοκρατική αρχή της ελεύθερης έκφρασης.
Η υπόθεση Bendels προκαλεί αντιδράσεις
Στο επίκεντρο της ανάλυσης βρίσκεται η περίπτωση του δημοσιογράφου David Bendels, αρχισυντάκτη της ακροδεξιάς εφημερίδας Deutschland-Kurier.
Ο Bendels δημοσίευσε φωτομοντάζ της υπουργού Εσωτερικών Nancy Faeser, στην οποία κρατούσε πινακίδα με το προκλητικό σύνθημα: «Μισώ την ελευθερία του λόγου».
Η υπουργός υπέβαλε μήνυση και ο Bendels καταδικάστηκε σε επτά μήνες με αναστολή, υψηλό πρόστιμο και δημόσια απολογία.
Το Economist σημειώνει πως τέτοιου τύπου σατιρικές εικόνες είναι σύνηθες φαινόμενο στα social media και εγείρει ερωτήματα για τη σφοδρότητα της αντίδρασης: «Σε μια χώρα όπου το Σύνταγμα εγγυάται ρητά την ελευθερία έκφρασης – ακόμη και μέσω εικόνας – η υπόθεση προκάλεσε σοκ».
Αντί να περιοριστεί, το φωτομοντάζ διαδόθηκε ευρύτερα, προκαλώντας ένα «κύμα σατιρικών μιμητών», κατά το άρθρο.
Νομική αυστηρότητα και νέα απειλή
Αυτό που ανησυχεί το περιοδικό είναι η νομοθετική κατεύθυνση που έχει πάρει η χώρα.
Οι γερμανικοί νόμοι επιτρέπουν ήδη την αυστηρότερη τιμωρία των προσβολών κατά πολιτικών, εφόσον θεωρηθεί ότι παρεμποδίζεται σοβαρά το έργο τους.
Ωστόσο, το άρθρο προειδοποιεί πως η νέα κυβέρνηση σχεδιάζει ακόμα πιο περιοριστικά μέτρα, όπως η ενίσχυση μιας ρυθμιστικής αρχής κατά της διασποράς ψευδών ειδήσεων, γεγονός που το περιοδικό θεωρεί ιδιαίτερα επικίνδυνο.
Το αποκαλούμενο «Verbot von Lügen» (απαγόρευση ψευδών ισχυρισμών), που σχεδιάζεται από τον κυβερνητικό συνασπισμό CDU/CSU και SPD, ερμηνεύεται από τον Economist ως πιθανή θεσμοθέτηση λογοκρισίας, με απρόβλεπτες συνέπειες για τη δημοκρατία.
Κατακόρυφη πτώση στην αντίληψη της ελευθερίας έκφρασης
Η ανησυχία του περιοδικού ενισχύεται από τα ευρήματα πρόσφατης έρευνας του Ινστιτούτου Allensbach, σύμφωνα με την οποία μόλις το 40% των Γερμανών πιστεύει ότι μπορεί να εκφράσει ελεύθερα τη γνώμη του – το χαμηλότερο ποσοστό από το 1990.
Μάλιστα, η σχετική πτώση είναι εντυπωσιακή: το ποσοστό έχει υποδιπλασιαστεί μέσα σε τρεις δεκαετίες.
Το Economist ερμηνεύει αυτή την εξέλιξη ως δείγμα ενός πολιτικού κλίματος όπου η κοινωνική και πολιτική κριτική γίνεται ολοένα και πιο επισφαλής.
Το περιοδικό τονίζει πως η ελευθερία του λόγου είναι θεμέλιο της φιλελεύθερης δημοκρατίας και προειδοποιεί: «Όσο η κυβέρνηση αυξάνει τη νομική πίεση προς τους επικριτές της, τόσο απειλείται ο ίδιος ο πλουραλισμός που προσπαθεί να προστατεύσει».
